رفرکتومتر (refractometer) ابزاری نوری است که از آن برای سنجیدن ضریب شکست مواد (عمدتا مایع) استفاده می شود. با استفاده از این ضریب شکست می توان برخی از ویژگی های ماده مورد نظر مانند وزن مخصوص آن را به دست آورد. از رفرکتومتر برای سنجش سرعت نور هم استفاده می شود و نتیجه کار این دستگاه تا حدودی به سرعت نور هم مرتبط است.
رفرکتومتر نور مرئی را که دارای یک طول موج معین است به سمت محلول مورد مطالعه هدایت می کند. در این حالت، مقداری از نور بازتاب می یابد و مقداری از آن نیز وارد محلول مورد نظر می شود. اگر شرایطی مانند غلظت، دما و فشار یکسان باشد، مقدار شکست نور در هر محلول خاص و منحصر به فرد است.
رفرکتومتر به این صورت کار می کند که یک منشور با نمونه مورد نظر مستقیما تماس دارد و نور از زوایه های گوناگون به این منشور تابانده می شود. نور در مرز مشترک نمونه و منشور به صورت زاویه های مختلفی شکست پیدا می کند. در زوایه خاصی بازتاب داخلی صورت می پذیرد و همه نور تابانیده شده برگشت می یابد.
زاویه ای که بازتاب کل داخلی از آنجا حاصل می آید، دو منطقه کاملا متمایز را ایجاد می کند که با توجه به این دو منطقه می توان ضریب شکست را اندازه گیری کرد. ضریب شکست معلوماتی را در مورد خلوص ماده به ما می دهد که البته این معلومات دقیق و صد درصد نیستند.
رفرکتومتر برای اولین بار توسط یک فیزیکدان آلمانی با نام ارنست کارل آبه (Ernst Karl Abbe) در سال های پایانی دهه 1800 میلادی ساخته شد. دستگاه او دستگاهی ساده و دارای ترمومترهای توکار بود. این دستگاه بعدها دارای میکروسکوپ نیز شد. امروزه رفرکتومترها بسیار پیشرفت کرده اند و در چهار نوع کلی موجود هستند. این چهار نوع عبارتند از رفرکتومتر رومیزی، دستی آنالوگ، دستی دیجیتال و نوع آنلاین آن.
از این دستگاه در صنایع مختلفی مانند صنایع دارویی، شیمیایی و غیره استفاده می شود. با استفاده از این ابزار می توان مواردی مانند ضریب شکست و غلظت محلول ها را مشخص کرد. این دستگاه کاربردهای زیادی دارد و برای اندازه گیری ضریب شکست نور در یک محلول و یا اندازه گیری مقدار مواد حل شده در یک حلال مورد استفاده قرار می گیرد.
از رفرکتومتر در کارخانه ها هم بسیار استفاده می شود. مثلا از این دستگاه برای تعیین مقدار الکل موجود در نوشیدنی های مختلف استفاده می کنند. این دستگاه در پزشکی نیز برای تعیین مواردی مانند میزان نمک موجود در خون کاربرد دارد. این ابزار جالب در خودروسازی نیز کاربرد دارد و برای کنترل ضدیخ و غیره استفاده می شود.
در نمونه های امروزی نیز باید نمونه منشور را کاملا احاطه کند. کانون عدسی در رفرکتومترهای امروزی نیز با استفاده از پیچ ها تنظیم می شود و این کار تا زمانی ادامه پیدا می کند که علامت ضربدر نمایان شود. بعد از این می توانید دکمه READ را بزنید و حاصل کار را بر روی صفحه دستگاه نمایش دهید. در رفرکتومترهای جدید دما نیز ثبت و ضبط می شود.
رفرکتومتر را باید مرتبا تمیز کرد زیرا کوچکترین آلودگی و گرد و غباری می تواند نتیجه کار را کاملا تغییر دهد. برای پاک کردن صفحه های این دستگاه باید از گوی پنبه ای استفاده شود تا صفحه ها خراشیده و خراب نشوند. صفحه های این دستگاه را باید مرتبا با پنبه و الکل شستشو داد تا از خرابی های احتمالی جلوگیری شود و طول عمر و سلامت دستگاه بالا رود.
رفرکتومتر وسیله ای آزمایشگاهی است که کاربردهای زیادی دارد و در آزمایشگاه کارخانه های گوناگونی مانند کارخانه آب نبات، لبنیات و غیره مورد استفاده قرار می گیرد. وجود چنین ابزار پرکاربردی در بسیاری از محیط ها ضروری است و طبیعتا افراد زیادی مایل به خرید آن در بازار هستند. قیمت رفرکتور با توجه به مدل آن متفاوت خواهد بود.
برای خرید این ابزار در آشفته بازار امروز باید بسیار دقت کرد و به تناسب بودجه خود، دستگاهی با کیفیت را انتخاب کرد. به منظور خرید این ابزار می توانید به سایت لاب تجهیز مراجعه کرده و انواع دستگاه ها با قیمت های مناسب را مشاهده کرده و اگر گزینه مورد نظر خود را پیدا کردید، آن را سفارش دهید.
